Blogia
FILOSOFIA

DESKARTESEN AZTERKETA : IKASLE BATEN ERANTZUNA

DESCARTESEN AZTERKETA

1. TESTUAREN ULERMENA

1.1. Descartesek burutik zalantza guztiak kenduz, hau da, 4 mailak igaro ondoren, lehen ziurtasunaren bila jotzen du. Hau “cogito ergo sum” da (pentsatzen dut orduan ba naiz”). Hemendik ondorioztatu zuen ni pentsakorra edo sustantzia pentsakorra egon behar zela subjektua existitzeko. Ondorio hau ateratzeko edo egia unibertsal hau aurkitzeko arrazoiaren prozesu bat dago; hau da, cogitorena, pentsatzeko gaitasunarena.
1.2.

NIK à “Res cogitans”-en aurkitzea da, hau sustantzia pentsakorra delarik. Pentsatzeak existitzea darama inplizitu, subjektua pentsatzeagatik existitzen da; bestela, pentsatzear uzten badio ez da existituko. Descartesek “res extensa” eta “res divina ere azaldu zituen. Substantzia pentsakor arimaren betebeharra da; hau materiala et hilkorra ez delarik.

EGIA à Egia LORTZEKO MODU bakarra arrazionalismoa da, hauek arrazoia duelarik iturri. Etika arrazoiaren menpe dago, hau baita egia lortzeko bide bakarra. “Res cogitans” edo ni pentsakorraren helburua egia lortzea da; horren ondorioz arrazoia eta metodo berriak erabili beharko dira. Egia ez dago materia edo gorputzeko lotura, arima baizik.

LEHEN HASTAPENTZAT à Descartesek eskolak erakutsitako sasi-ezagutza horietaz askatzeko zalantzan jartzen du aukera bakar moduan; hau ziurtasuna lortu ahal duen zakarra delarik. Horretarako 4.maila ezberdin planeatzen ditu (zentzumena, ametsa, deus deceptor, Jainko gaizkilea), prozesu hau amaitu ondoren eta burmuina asko duelarik lehen ziurtasuna defendatzen du: “corgito ergo sum”, “pentsatzen dut, orduan banaiz”. Hau da, izaera pentsakorra existitu egiten da, egi hau zalantzak jartzea ezinezkoa delarik.

PUNTUAZIOA: 2,5

2. TESTUINGURAKETA

2. 1. Descartesen pentsaeran nahasia da bere sasi-ezagutza horien baztertzearen nahia. Nahi horren ondorioz gauza aztertzeko metodo berri bat behar zela erabaki zuen. Metodo honek lau atal izango zuen: -argiak, bereizgarriak eta zehatzak direnen egia onarpena; banaketa bat egongo litzateke analisia errazteko; idei guztien sintesia; eta azkenik zerrendaketa, ondorio orokorra izan dadin. Metodo hau Erdi Aroan finkaturiko silogismoaren aurka zihoan. Descartesen esanetan silogismoa gauza jakinak azaltzeko balio zuen, ez berriak aurkitzeko; horregatik “Metodori buruzko diskurtsoa” liburuan aurreko metodo planteatu zuen.

Testuan ikusten den bezala, Deskartes, egia unibertsala edo lehen ziurtasunaren bila dabil; berrien hori burutu baino lehen sasi-ezagutzetaz askatu beharra dago. Horretarako, Descartesek zalantza proposatu zuen, hau aita gogamena sentikorrez garbitzeko era bakarra; ziurtasuna lortuz. Horretarako zalantza metodikoa aurkezten du, erantzun moduan, honetan 4 maila daude: lehengo zentzumenarena da; Descartesen esanetan honetaz fidatzea ezinezkoa, enganatzen gaituelako; bigarrena ametsarena da, honetan ametza eta errealitatea nahasten dira honen banaketa zaila egiten delarik; - Hirugarrena “deus deceptor” da, honetan arrazoia gaizki erabiltzearen azaltzen zaigu, Jainko gaizto baten ondorioz -azkena Jainko gaizkilearena, irtenbide bakarren guztia zalantzan jartzen delarik.
Aurreko prozesua onartu ondoren, eta testuan azaltzen den bezala, Descartesek lehen ziurtasuna aurkitzen du: “cogito ergo sum”, pentsatzeak existentzia inplikatzen du. Hemendik sustantzia pentsakorra ero arima, edo gomena ondorioztatu dezakegu: “res cogitans” delakoa. Prozesu guzti hau arrazoiaz baliatuz lortu dugu edo “cogito” pentsatzeko gaitasunaz. “Cogito” pentsatzeko gaitasuna da; “Cogitatio” ekintzak edo ideiak direlarik. Pentsatzeko gaitasun horretatik (“cogito ergo sum” ziurtasunetik ondorioztatuz) “cogito”: bi ezagutza aurkitzen ditugu: indukzio eta dedukzio. Lehen bat-bateko ezagutza du, hau argia, zehatza eta bereizgarria delarik; bigarrena, ordea, pentsamenduaren garapen batez sortzen da. Jainkoa guztiaren printzipio da, “res divina”, izaki perfektua eta mugagabea da; honek beste izateak ziurtatzen ditudalarik. Hala ere bere existentziaren frogapena behar da: guk perfekzioaren ideia buruan badugu norbaitek izate perfektu eta mugagabe batek, buruan sartu digulako izango da. Jainkoak “res extensa” posible egiten du, baina testuan ez zaigu alde materiala edo gorputza ageri. Azkenik lehen ziurtasun honetatik ondorioztatzen den subjektu pentsakor horren helburua egia lortzen da, arrazoia erabiliz; hau baita unibertsala eta zehatza den bakarra.

2.2 Descartes Frantzian jaion zen, Tourainen, familia diruduna zuenez, ikasketa ona jaso zuen. 30 urtetako gerran parte hartu zuen zenbait lekuetan. Europatik bidaiatu eta 1650.urten Suedian hil zen.
Descartesen garaian absolutismoa zegoen Europan, erregeek 3 botereak zituztelarik nobleen kalterako. Gainera kontrarreforma eman zen, jesuiten sorrera eta beste hainbat gertakizunekin; hau guztia eliza katolikoaren kaltea zelarik. Azkenik, zientzia berri baten sorrera eman zen, Galileo, Koperniko eta beste hainbat zientzilariekin. Descartesen filosofia matematikan oinarritzen da; Francis Baconekin beste metodo berri bat proposatu zuen.
Descartes Erdi Aroko egoerarekin bukatu nahi zuen. Zientzia fedearen menpe egoteari utzi behar zion, ekimen hauek akademietan eman zirelarik. Biblia edo silogismoaren aurka egia berria behar zuen, gutxienez zientziatik. Descartesek nahi filosofia orokor bat edo jakintsua nagusi bat sortzea zen.

PUNTUAZIOA: 3 puntu

3. IRUZKIN KRITIKOA
Gaur egun, zoritxarrez, arrazionalismo oinarri-moduan izate gero eta arraroagoa bihurtzen ari da. Gaurko gizarteari arrazoia eta gauzak birpentsatzea falta zaio. Nire ustez Descartesen arrazoiaren planteamendua oso ona izan da, zer eta gure erabakiak eta batez ere, zientzia, ez badira fedea edo sinesmenetan oinarrituak egon behar. Zorionez, gaur egungo zientzia arrazoian oinarrituta dago, baina batzuetan moralaren aurka egiten dio. Ez al da kontradikzio bat? Arrazoiaren menpe egon behar du arlo bat, bera aurka agertzea. Nire ustez, gaurko moralak sinesmen kutsu batzuk ditu, ez dakit onerako edo txarrerako diren. Zientziatik at, tamalez, arrazoia faltan ikuste da, estatu askotan fedea eta honenganako sinesmenak arrazoiaren aurretik kokatzen dira, emaitza oso txarrekin.
Arrazoia edo gutxienez gizabanako bakoitzak prozesu hori aurrera eramateko gai gizartea hezkuntzan du oinarriaren gehiengoa. Hezkuntzak garrantzia du bakoitza pentsatzeko gai izateko, honen faltak sinesmena edo federa itsu-itsu eramaten gaituelako.
Nire ustez alienazio modako baten aurrean egongo ginateke, sinesmenak dira prozesu baten fruitua jakite batera baizik. Jakinduria berri bat (arrazoia erabiliz) lortzea da dakizuenetik zerbait ondorioztatzea da, zuk dakizunaren konposaketa propioa. Beste aldetik arrazoia erabiltzen ez duenak jakiteak edo sinesmenak dituena, enganatzeko aproposa izango da; sinesmen bat eduki beharrean beste bat edukitzeak berdin diolako edo gutxienez ezberdintzen ez dutelako.
Marx-ek esaten zuenez, erlijio herriaren opioa zen: nire ustez ez da erlijio bakarrik, sinesmenak edo fedeak dira, orokorrean; gutxienez arrazoiarekin elkartzen ez badira.

PUNTUAZIOA: 2 puntu

PUNTUAZIO GLOBALA: 7,5

2 comentarios

anoninimo -

eskerrik asko zure laguntza asko eskertu dut

Anónimo -

gracias m al salvado